منابع و مآخذ :
1. عبد الرسول بیات و دیگران(قم:مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی،1381)
2. علی آقابخش و مینو افشاری راد،فرهنگ علوم سیاسی(تهران:مرکز اطلاعات مدارک علمی ایران،1374)
3. شهریار زرشناس،مبانی نظری غرب مدرن(تهران:کتاب صبح،1381)
4. بابک احمدی ،مدرنیته و اندیشه انتقادی(تهران،نشر مرکز،1374)
5. حسین بشیریه و دیگران،سنت،مدرنیته و پست مدرن(تهران: صراط ،1375)
تعریف
تا کنون میان مفسران جدال گسترده ای برسرتبیین وتعریف دقیق پست مدرنیسم در جریان بوده است. فستر یکی از تحلیل گران پست مدرنیسم در بررسی مفهومی این واژه ، به بیان دو گونه طرز تلقی از پست مدرنیسم اشاره کرده ؛ صورت اول به تعریف و بیانی مرتبط استکه پست مدرنیسم را مبتنی بر مدرنیسم و نشأت گرفته از آن می شناسد و صورت دوم به تعریف و بیانی مربوط است که پست مدرنیسم را مقابل مدرنیسم ونافی و طرد کننده آن می داند. لیوتارد طرفدار نظریه دوم و جیمسن طرفدار نظریه اول است. برداشت دیگری از پست مدرنیسم حکایت از طرز تفکری معتدل تر دارد. بر اساس این تعریف پست مدرنیسم نه جنبه ویرانگری و طرد کنندگی دارد و نه جنبه تکاملی و تثبیت کنندگی. در این صورت پست مدرنیسم را باید به نوعی احیاگر مدرنیسم تلقی کرد. زیگمونت بوست را می توان نماینده ی این تعریف دانست. وی در مفهوم شناسیpost modern ، پیشوند postرابه مفهوم تقویمی و زمانی مورد استفاده قرار نداده ، یعنی postبُعد زمانی را نمی رساند. در نگاه بومن ، پست مدرنیسم به این معنی نیست که از جنبه ی زمانی از لحظه ای که بتوان آن را لحظه فنا و پایان پذیری مدرنیسم نامید، متولد شده باشد. از آن گذشته پست مدرنیسم عامل و یا به مفهوم عدم امکان تحقق دیدگاه مدرنیسم نیست. این چنین نیست که با موج پست مدرنیسم جریان مدرنیسم رو به افول گراییده و تحقق نقطه نظرات مدرنیسم ممکن نباشد.
بدین ترتیب ، پست مدرنیسم به این مفهوم خواهد بود که تلاش های طولانی و برجسته ی مدرنیته در اثر فشار ناشی از توهمات واهی و بی جا ، به گمراهی و بیراهه کشانده شده.در این صورت هنر پست مدرنیسم این است که موجی ایجاد کند و وضعیت پدید آمده را به گونه ای دیگر رقم زند.
هنوز نمی توان از جنبه ساختاری یا شکلی برای پست مدرنیسم یک ساختار جدید و متمایز از شکل و صورت مدرنیسم  در نظر گرفت. بنابراین ، عدم شکل پذیری تحولات فکری،علمی و فلسفی ، کار را برای تعیین دور ویژه ای از تحولات تحت نام پست مدرنیسم مشکل می سازد. بنابراین پست مدرنیسم از لحاظ شکلی،همان مدرنیسم است که به حیات خود همچنان ادامه می دهد. برای مدرنیسم دو ویژگی را می توان در دوزمینه ی سرعت رشد و بالندگی و پهنه و گستردگی تحولات علمی – صنعتی و فکری – فرهنگی در نظر گرفت. ویژگی دیگر مدرنیسم به محتوای تحولات باز می گردد. به نظر می رسد بتوان همین ویژگی را با تأکید بیشتری برای شرایطی که از آن به عنوان شرایط پست مدرنیسم یاد می شود، صادق دانست.
نظریه پردازان پست مدرنیسم چنان وانموند می کنند که این ایده که «هیچ استاندارد معین و مشخص در مورد باورها وجود ندارد.»مطلبی است که از بسیاری از منابع به دست می اید.
1. طرد جامعیت از هر گونه فکر
لیوتارد در تبیین و توضیح برداشت خود از پست مدرنیسم بر این باور غلط لست که دیگر نمی توان از یک عقیده و عقلانیت کلیت یافته و جهان شمولی سخن گفت ؛ زیرا به نظر وی عقل کلّی و جهانی هرگز وجود خارجی ندارد. آنچه در اندیشه پست مدرن مطرح است، این است که باید از عقل ها و بینش ها و اندیشه های متکثر سخن به میان آورد.بر این اساس در نگاه پست مدرن، توجه انسان از کلی گرایی و کلی سازی به نوعی دموکراسی باز و تکثر گرایانه منعطف می باشد.
باید ها و نباید ها از نظر پست مدرنیسم ثابت نمی مانند. بلکه ممکن است بسته به خواست فرد و عرف در نوسان باشند به طوری که باید و نباید امروز، نباید و باید فرداست.
لیوتارد را می توان از جمله پیشگامان بینش که بر نفی و انکار اندیشه«روایت بزرگ» اصرار می ورزد. به گفته وی پست مدرنیته هیچ گاه نمی تواند معرفت شناسی را براساس طرح داستانی روایت بزرگ مبتنی سازد. این طرح که از شاخصه ها و ویژگی های جوامع سنتی و احیانا اصول گرا می باشد، به مطالعه انسان در ظرف زمانی وسیعو گسترش یافته ای با گذشته ای معین و آینده ای پیش بینی پذیر ، می پردازدو برای علمی که حاصل تجربیات و اندوخته های تابت گذشته و پیش بینی های قابل تحقق در آینده می باشد ، ارزش و جایگاه ویژه ای قایل است. متأسفانه در اندیشه پست مدرن ، اینچنین علمی جایگاه ممتازی نداردو معرفت شناسی پایدار ، منسجم و جامعی را نسبه به گذشته و آینده جهان و تحولات جاری جهان انسانی نمی توان ارائه داد. دیدگاه مقابل افکار لیوتارد در تلاش است تا اثبات کند که معرفت شناسی منسجم امکان پذیر است و دانش تعمیم پذیر درباره زندگی اجتماعی و الگوهای تحول اجتماعی ، دست یافتنی است.
2. نفی هویت منسجم فردی و اجتماعی
در فلسفه پست مدرن به جای تاکید بر هویت منسجم فرد ، اجتماع بر دگرگونی و بی ثباتی در هویت فرد و جامعه تاکید می شود.
در فلسفه پست مدرن به جای تاکید بر هویت منسجم فرد ، اجتماع بر دگرگونی و بی ثباتی در هویت فرد و جامعه تاکید می شود.
از آنجا که انسان و اندیشه لازم و ملزوم یکدیگرند و تنها از راه اندیشیدن است که انسان می تواند از سایر موجودات متمایز شود، هنگامی که یکی از این دو، بشر یا اندیشه ی بشری دستخوش تغییر و تحول و بی ثباتی باشد طبعا دیگری نیز در معرض تغییر و تبدیل خواهد بود. این برداشتی است که پست مدرنیسم از هویت تحول پذیر فرد و جامعه ارائه می دهد. بدین صورت ، پست ندرنیسم به انکار تمامی مفاهیم اصولی و متعالی مربوط به سرشت انسانی می پردازدو انسان را به بی هویتی و پوچی سوق می دهد. اگر انسان بی هویت،جامعه ی بی هویت و جامعه ی بی هویت،انسان بی هویت می سازد پس تحول مثبت اجتماعی از کجا آغاز می شود در حالی که تارخ شاهد است که حتی یک انسان با هویت جامعه ای را با هویت می سازد. 
3. اعلام پایان ایدئولوژی ها
در نظام فکری پست مدرن، ارزش ها و ضد ارزش ها همچنین بایدها و نبایدها جنبه پایدار ایدئولوژیک به خود نمی گیرد. زیرا مفهوم ایدئولوژی پایدار با اعتقاد به یک سری اصول و موازینی ملازم است که  در نگاه باورمندان و ملتزمان خود به عنوان اموری تثبیت یافته و فراگیر و پایدار تلقی می گردد؛ در صورتی که ثبات و پایداری فکر و اندیشه از دیدگاه پست مدرنیسم مطرود است.از آن گذشته ایدئ.لوژی با یکپارچگی ، تمامیت و جزمیت سازگار است و اینها اموری است که با اصول پست مدرنیسم همخوانی ندارد. به تعبیری بایدها و نبایده9ا از منظر پست مدرنیسم ثابت نمی مانند بلکه ممکن است بسته به خواست فرد و عُرف در نوسان باشند به گونه ای که باید و نباید امروز ، نباید و باید  فرداست. در حالی که زندگی امروز  بدون برخی از باید ها و نباید های گذشته بی تداوم باشد، لاجرم زندگی فردا بدون باید ها و نبایدهای امروز لرزان خواهد بود.
4. رد حقیقت های عینی
در پاره ای موارد، پست مدرنیسم را همان انکار استانداردهای عینی باورها دانسته اند.با این حال در همه ی زمینه ها اعم از هنر، ادبیات،اخلاق،انسان شناسی،زیبایی شناسی و جهان شناسی،این سؤال مطرح خواهد بود که آیا اموری حقیقی و عینی و یا مفهومی از حقیقت عینی یافت می شود یا نه؟ آیا در مورد خودمان ، به عنوان مثال مفهومی از حقیقت عینی وجود دارد که در برداشت ما از خودمان صادق باشد؟ اگر چنین است چه نوع مفهومی از خود در دست است تا خودشناسی ما را شکل بخشد؟ در مقام پاسخ پست مدرنیسم نقادانه به هر گونه مفهومی از حقیقت عینی نظر می کند و در تلاش است تا برخلاف تجربه و اعتقادی که که دینداران دارند بیان دارد که هیچ معیار حقیقی و عینی از باور ندارد. نظریه پردازان پست مدرنیسم چنین واننپمود می کنند که این ایده که هیچ استاندارد معین و مشخص در مورد باورها وجود ندارد.» مطلبی است که از بسیاری از منابع به دست می آید. در این میان ، بخشی از کلام نیچه که در سال 1887 اظهار داشت خدا مرده است و اعتقاد به خدای مسیحیت دیگر مورد باور نیست،مورد توجه و خوشایند بعضی از مدرنیستها قرار گرفته است به گونه ای که پیش بینی کرده اند اندیشه مرگ خدا میرود تا نخستین پرتو خود را بر سراسر غرب بیفکند. بعضی دیگر از پست مدرن ها که اعتقاد به گره زدن مذهب و این مکتب فلسفی دارند، به نوعی تکثر گرایی و پلورالیسم دینی معتقدند که توام با تساهل و تسامح و برداشت شخصی هر فرد از دین تعریف می شود.
5.انتقاد از معرفت شناسی

پست مدرنیسم اغلب بر حسب دیدگاه انتقادی نسبت به سرشت انسانی، تاریخ و الهیات متافیزیک، قابل تبیین و تشخیص می باشد. برخی از هواداران و مفسران مدرنیسم بر این باورند که جنبه صریاً انتقادی پست مدرنیسم، عنصر کلیدی این فلسفه به شمار میرود. بر اساس چنین عنصری است که فلسفه مزبور، همواره نسبت به هر گونه برداشت ناشی از مدرنیسم به نگاه انتقادی می نگرد. در واقع پست مدرن ارزش پست مدرنیسم، عنصر کلیدی این فلسفه به شمار می آید. بر اساس چنین عنصری است که فلسفه مزبور، همواره نسبت به هر گونه برداشت ناشی از مدرنیسم به نگاه انتقادی می نگرد. در واقع پست مدرن ارزش عمده ای را برای تفکر انتقادی در نظر می گیرد. بدین ترتیب، فرضیه های بنیادی که در ارتباط با تمامیت و قطعیت، همچنین علیت و جامعیت برخی از امور، مورد تایید فلسفه مدرنیسم بوده اند از جانب فلاسفه پست مدرن، مردود دانسته شده است. هنری ژید یکی از مفسران پست مدرنیسم، حتی فراتر از این، مدعی شده است که مقصد و منظور تعلیم و تربیت را به عنوان نقطه وفاق مدرنیسم و پست مدرنیسم، مورد بازنگری قرار داد.

6.ارائه جریان فکری ترکیبی

اندیشه ها و ایده های برگرفته از پست مدرنیسم نشان می دهد که فلسفه پست مدرن، ترکیبی از چندین مکتب فلسفه و نظریه است و یا می تواند حاصل گرایش های فکری متعددی باشد. در این صورت، چنین فلسفه ای از مبنا و منشا فلسفی واحدی برخوردار نیست. این خود نشان می دهد که چرا فلسفه انتقادی پست مدرن بر ضرورت از بین بردن مرزهای از پیش تنظیم شده و یکنواخت سنتی در راستای اتخاذ خط مشی چند گرایشی، تاکید می ورزد. اصول و ویژگی پست مدرنیسم به آنچه بیان شد خلاصه نمی گردد، در عین حال، مهمترین اصول این فلسفه ذکر شد و نیز به اذعان برخی، اندیشمندان نگرشی های فوق، پست مدرنیسم را دچار تناقض و پارادوکس گویی کرده است. روتی ، از نظریه پردازن پست مدرنیسم، بر این باورد اصرار می ورزد که در عصر کنونی، ما انسان ها با فرهنگ فرافلسفی روبرو هستیم. روتی در حالی این اندیشه را ابراز می دارد که پست مدرن می رود تا شکل و ساخت فلسفی به خود بگیرد. بدین ترتیب، از جهت فلسفی و یا فرافلسفی بودن، تمیزی بین مدرنیسم و پست مدرنیسم باقی نمی ماند. روتی تصور می کرد می تواند با نظریه فرافلسفی خواندن فرهنگ مردم، روشنفکران پست مدرن را از قید و بند فلسفه و ایمان فلسفی و روبرو شدن با سوالات به ظاهر غیرقابل پاسخی که از جانب باورهای فلسفی برانگیخته میشود، برهاند. در صورتی که نگرش روتی یک تصور واهی بیش نبود و چنین نگرش هایی پست مدرنیسم را به نوعب سردرگمی و تناقض گویی می کشاند، آن چنان که راهی برای فرار از این تناقض گویی، جز به انکار اصول مزبور نمی ماند. پست مدرنیسم در این هر چند به ظاهر، برخلاف آنچه که نظریه پردازانش می پندارند، شکل کلیت نگر، ساختار ایدئولوژیک و وضعیت تعیّن یافته به خود می گیرد و این درست برعکس چیزی است که معماران پست مدرنیست دنبال می کنند.